INTUICYJNE POZNANIE RZECZYWISTOŚCI POZAEMPIRYCZNYCH
INTUICJONIZM
Rozważanie ks. Jana Lombarskiego
We wczesnych latach dziecięcych posługiwałem się językiem konkretów: to jabłko, ta gruszka, śliwka. Potem zacząłem używać określeń abstrakcyjnych: jako przedszkolak liczyłem do stu. Litery polskiego alfabetu i cyfry, dodawanie i odejmowanie, tabliczka mnożenia, mnożenie i dzielenie tzw. pisemne, stawały się nieświadomą drogą tworzenia pojęć ogólnych i posługiwaniem się pojęciami na 1-szym stopniu abstrakcji.
W VII-mej klasie Szkoły Podstawowej i w Milickim L. O., nie będąc tego świadomy, zostałem wprowadzony na 2-gi stopień abstrakcji, rozwiązując równania i nierówności, kwadratów i sześcianów dwumianów. Ten zakres został poszerzony na Wrocławskiej Politechnice, poprzez rachunek różniczkowy i całkowy. Obecnie młodzież ma to już w programie szkoły średniej. W ostatniej klasie L. O. mieliśmy też podstawy Logiki i Astronomii.
Przez dwa pierwsze lata Seminarium Duchownego we Wrocławiu, wśród przedmiotów filozoficznych /filozofia – umiłowanie prawdy/ mieliśmy także Metafizykę /zagadnienia ponadmaterialne/. Poznaliśmy filozoficzne pojęcia: Byt /ens/, Istota /id/ – zespół podstawowych cech danego bytu, który istnieje /in actu/, lub możliwości istnienia /in potencia/.
Po takiej szkole myślenia, możemy dzisiaj podjąć temat z trzeciego poziomu abstrakcji, na pograniczu z mistyką – temat: INTUICJA.
Aby to zrozumieć posłużę się wypowiedziami z Encyklopedii PWN:
INTUICJA to poznanie bezpośrednie, którego wiarygodność jest zawarta w nim samym i nie wymaga innych dowodów.
U R. Descartes’a /również w fenomenologii/ intuicja jest rozumiana jako przeżycie intelektualne, cechujące się oczywistością i całkowitą pewnością, której źródłem jest sama treść sądu.
U H. Bergsona – Intuicja – to akt pozaintelektualny i pozazmysłowy, mocą którego utożsamiamy się z przedmiotem poznania, niejako obcując z samą jego istotą.
INTUICJONIZM – to kierunek w teorii poznania, według którego głównym lub jedynie wartościowym sposobem poznania – jest intuicja. Rozumiana jako niewyrażalny w języku akt bezpośredniego, ale nie zmysłowego obcowania z przedmiotem, pozwalający na przeżycie, jego konkretnej, niepowtarzalnej natury /istoty, wewnętrznego sensu/; pogląd iż poza poznaniem zmysłowym i rozumowym /analizą i syntezą/ istnieje poznanie nadzmysłowe, poznanie bezpośrednie i całościowe pojęć czy przedmiotów ogólnych /idei/, a także konkretnej natury niepowtarzalnych przedmiotów i zjawisk jednostkowych, lub fundamentalnych założeń religii, filozofii i innych dyscyplin. Klasyczną postacią intuicji jest filozofia H. Bergsona. Niekiedy mianem intuicji określa się koncepcje, wg których świat zewnętrzny jest dany umysłowi, poznającemu w bezpośredniej oczywistości, lub poglądy przypisujące szczególną wartość wiedzy intuicyjnej, jako przeżyciu intelektualnej oczywistości prawd ogólnych /R. Descartes/. Intuicjonizmem Etycznym nazywa się kierunek w meta-etyce, stworzony przez G. E. More’a. Do intuicji odwoływali się też: Platon, Arystoteles, św. Augustyn, J. Eckhart, F. Brentano i E. Husserl.